Sedef (Psöriazis) Nasıl Bir Hastalıktır?

Sedef hastalığı, kronik (uzun süreli), otoimmün (bağışıklık sisteminin yanlış çalışması sonucu) bir cilt hastalığıdır. Cilt hücrelerinin normalden 7-10 kat daha hızlı çoğalmasına neden olarak, kalın, pullu, kırmızı lekeler oluşturur. Bulaşıcı değildir ve yaşam boyu sürebilir, ancak tedaviyle kontrol altına alınabilir.

Belirtileri

• Kırmızı, kalın, üzeri gümüş-beyaz pullarla kaplı lekeler (en sık diz, dirsek, saçlı deri, bel bölgesinde),
• Kaşıntı, yanma veya ağrı,
• Tırnaklarda kalınlaşma, çukurlaşma veya sararma,
• Eklem ağrısı ve şişme (psoriatik artrit, hastaların %30’unda görülür).

Sedef Hastalığının Türleri

1. Plak Psoriasis (En yaygın tip): Klasik kırmızı-pullu lekeler.
2. Guttat Psoriasis: Küçük, damla şeklinde yaralar. Genellikle boğaz enfeksiyonları sonrası tetiklenir.
3. Püstüler Psoriasis: İrin dolu kabarcıklar.
4. Eritrodermik Psoriasis: Tüm vücutta kızarıklık, soyulma (acil müdahale gerektirir).
5. Ters (İnverse) Psoriasis: Koltuk altı, kasık gibi kıvrım bölgelerinde kırmızı, parlak lekeler.

Nedenleri ve Tetikleyiciler

• Genetik: Aile öyküsü varsa risk artar.
• Bağışıklık sistemi sorunları: T hücreleri sağlıklı cilt hücrelerine saldırır.
• Tetikleyiciler:
  • Stres,
  • Cilt yaralanmaları (kesi, yanık),
  • Enfeksiyonlar (özellikle streptokok),
  • Sigara ve alkol,
  • Bazı ilaçlar (lityum, beta blokerler).

Tedavi Yöntemleri

1. Topikal Tedaviler:
   • Kortikosteroid kremler,
   • Nemlendiriciler (keratolitik üre içerenler),
   • D vitamini analogları (Calcipotriol).
2. Fototerapi (Işık Tedavisi):
   • UVB veya PUVA (ultraviyole + ilaç kombinasyonu).
3. Sistemik İlaçlar:
   • Metotreksat, Siklosporin (bağışıklık baskılayıcılar),
   • Biyolojik tedaviler (TNF-alfa inhibitörleri, IL-17/23 engelleyicileri).
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
   • Stres yönetimi (yoga, meditasyon),
   • Sigara ve alkolden kaçınma,
   • Dengeli beslenme (anti-inflamatuar diyet).

Sedef Hastalığında Güncel Gelişmeler

• Biyolojik ilaçlar (örn. Secukinumab, Ixekizumab) hedefe yönelik tedavilerle yüksek etkinlik sağlıyor.
• JAK inhibitörleri gibi yeni oral ilaçlar üzerinde çalışmalar devam ediyor.

Önemli Uyarılar

• Kesin tedavisi yoktur, ancak remisyon (şikayetlerin kaybolması) sağlanabilir.
• Kendi kendine tedavi (bitkisel ürünler vs.) cildi kötüleştirebilir. Dermatolog takibi şarttır.

Sedef hastalığı, fiziksel olduğu kadar psikolojik etkileri de olan bir durumdur. Doğru tedavi ve destekle yaşam kalitesi korunabilir.